12 Haziran 2024

Tevazu, kibri yener mi?

Caravaggio'nun ‘Davut ve Golyat’ın Başı’ tablosunun ilginç öyküsünü biliyor musunuz? Bilmiyorsanız bu muhteşem tablo hakkındaki bilinmeyenleri öğrenince çok şaşıracaksınız...

Caravaggio’nun eserleri, insanın hem fiziksel hem de duygusal durumuna dair gerçekçi bir algıyı, Barok resim üzerinde gelişimsel bir etkiye sahip olan dramatik bir ışık kullanımıyla birleştiriyor. Modern sanatın öncülerinden olan, şiddet eğilimli ressam Caravaggio, sanatta karanlık ve aydınlığın oluşturduğu zıtlık için kullanılan chiaroscuroyu etkin bir şekilde kullanmıştır. Terim çoğunlukla tüm düzenlemeyi etkileyen, vurgulanmış zıtlıklar için kullanılır. Bu terimle birlikte eserlerini resmederken yaptığı fiziksel gözlemlerle sade ve gerçekçi bir üslupla betimlediği eserleri onun farkıdır.

Benimse bahsetmek istediğim tablo, bir kaç farklı bakış açısıyla yorumlayabileceğimiz bir tablo olan Davud ve Dev Golyat’ı resmettiği ‘Davut ve Golyat’ın Başı’ tablosu olacak. Filistinli’ler ve İsrailoğulları savaşmaktadır. Her iki taraf da en güçlülerini çıkartıp düello yaptıracaktır. İsrailoğulları’nın kralı da bu düelloyu kazananı kral yapacağını kızıyla evlendireceğini söyler. Hikayeye göre kralın kızına aşık olan Davut düelloya çıkar ve cılız vücuduyla dev Golyat’ı öldürür. Böylelikle hikayede İsrailoğullarının kurtarıcısı olmuştur.

Resmi detaylı incelediğinizde pek çok detay fark edeceksiniz. Bu detayların yanı sıra eser hakkında bir kaç farklı yorum da bulunuyor. Tabloda Davut’un yüzüne detaylıca baktığınızda endişeli ve tiksinti ile acıma duygusu arasında gidip gelen bir ifadeye sahip. Onu sevinçli olmaktan çok dalgın biri olarak tasvir etme kararı, onunla Goliath arasında alışılmadık bir psikolojik bağlantı yaratıyor. Caravaggio’nun kendisini Golyat olarak tasvir etmesi nedeniyle bu bağlantı daha da karmaşık hale geliyor. Aslında bu tablo için bir oto portre diyebiliriz. Golyat’ın kafası aslında Caravaggio’un kendi yüzünü resmettiği bir detay. Son zamanlarda Davud’un gençleşmiş ressamın bir portresi olduğu varsayıldı, bu da bu tabloyu ikili bir oto portre haline getiriyor.

Sanat eserine duyulan biyografik ilgi, zaten karmaşık olan çalışmaya başka bir anlam katıyor: Davud ve Golyat, o dönemin Ortodoks Hıristiyan ikonografisinde İsa ve Şeytan’ı ve iyinin kötülüğe karşı zaferiyle aynı zamanda “öldüren” soğukkanlı bir sevgiliyi temsil ediyor. 

Eğer sanat eseri Caravaggio’yu cinayetten dolayı affetme hakkına sahip olan papalık yetkilisi Kardinal Borghese’ye hediye edilmişse, bu aynı zamanda kişisel bir af talebi olarak da yorumlanabilir. Kefalet olarak yapıldığı düşünülürse, zamanla dönüştüğü canavarını, gençliğinin saf ve temiz halinin öldürmesi kendi içinde canavarını yok ettiğini düşünebilir ve pişman olduğun sonucunu çıkartabiliriz sanırım.

Bahsedilen cinayet suçlamasında ise; bir kavga sırasında Roma’nın kenar mahallelerinden birinin çete lideri olan Ranuccio Tomassoni’yi öldürmesidir. Suçunun karşılığı olan ölüm cezasına çarptırılmamak için Roma’dan Napoli’ye, Napoli’den de Malta’ya kaçar. Affedileceğini öğrendiğinde de başka bir düşünceye göre Af dilemek için bu tabloyu yapar.

Eserdeki başka bir detay ise kılıcında yazan ‘H-AS OS’ olmaktadır. Bunun ‘humilitas occidit superbiam – tevazu kibiri yener’ deyişinin kısaltması olduğu düşünülmesidir. Sizce de tevazu kibri yener mi?

ETİKETLER: