Avrupalı araştırmacıların 1980 yılından 2000 yılına kadar farklı türlerde 12 bin şarkı üzerinde yaptıkları araştırma şaşırttı. Şarkı sözleri 40 yıl öncesine kadar daha basit ve sürekli kendini tekrarlayan bir hal aldı. Uzmanlar bunun kültürlerin toplumsal dejenerasyona uğramasını ve okuma alışkanlıklarının azalmasının bir sonucu olduğunu savunuyor. İşte araştırmadan dikkat çeken ayrıntılar…
AŞK BİTTİ, NEFRET BAŞLADI
Günümüzde her duygu durumumuza göre şarkı seçenekleri mevcut. Eski şarkıların tatları hala damaklarımızdayken yeni şarkıların bir anda parlayıp bir anda unutulması son dönemlerde tüm toplumlarda görülüyor. Müzik evrenseldir ilkesi hala geçerliliğini koruyor ama; müzik artık gerçekten bir şeyleri anlatmak için mi yapılıyor yoksa popüler olmak için mi? İşte Avrupalı bir dizi araştırmacı da buradan yola çıkarak 1980 yılından 2000 yılına kadar olan 40 yıllık süreçte rap, country, pop, R&B ve rock türlerinde 12 binden fazla şarkının sözlerini incelemeye aldı. Araştırmada, şarkı sözlerinin son 40 yılda daha öfkeli ve daha bencil hale geldiğini eski parçaların ise günümüzde daha fazla güçlendiği ortaya çıktı. Artık aşkımızı değil, öfkemizi anlatıyoruz anlayacağınız. Hayatla, kendimizle ve çevremizle olan kavgamız şarkı sözlerimize de yansıyor. Misal, “Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini” şarkısındaki o naif isyan yerini “Yürü anca gidersin” lere bıraktı… Tüm bu karmaşa ve öfke içinde eski şarkıların yarattığı hissiyattan da kopamıyoruz. Eskiyi özlüyoruz ama, dönmeye niyetimiz yok.
“SÖZLER TOPLUMLARIN AYNASI”
Avusturya Innsbruck Üniversitesi’nde Tavsiye Sistemleri Uzmanı olan çalışma yazarı Eva Zangerle, basit şarkı sözlerine sahip yeni bir sanatçıyı dinlemeyi sevmediğini söylerken, şarkı sözlerinin veri değerlerinin, farklılıkların ve zamanlamalarının zaman içinde nasıl yapıldığını gösteren bir “toplumun aynası” olabileceğini vurguladı. Zangerle, “Son 40 yılda tanık olduğumuz en önemli şey, şarkıların dünyada nasıl satıldığından, nasıl üretildiğine kadar müzik ortamındaki ciddi bir değişim olduğu.” diyor.
DİNLEME ŞEKİLLERİ DE DEĞİŞTİ
İncelenen şarkıların ışığında 40 yıl boyunca insanların müzik dinlemelerinde de sürekli değişimler yaşadığı görüldü. 1980’lerin taş plakları ve kasetleri yerini 90’ların CD’lerine bıraktı. Ardından internetin gelişi günümüzün seçim odaklı yayın platformlarının kurulmasına yol açtı. Her ne kadar bazı sanatçılar belli dönemlerde eskiyi yad edebilmek adına şarkılarını taş plak çıkartsa da sosyal medya platformları arttıkça ve dinleyiciye erişim kolaylaştıkça eskilerde aldıkları etkiyi alamıyor. Yüzlerce müzik dinleme uygulamasının sunduğu şarkı çeşitleri, şarkıların hızlı tüketilmesinde ne ölçüde etkili, orası hala araştırma konusu.
TÜM DİLLERDE ŞARKILAR BASİTLEŞTİ
Scientific Reports dergisinde yer alan araştırma için şarkı sözlerinde ifade edilen terimler, kaç farklı ve karmaşık şekilde ifade edildikleri ve sözlerin ne sıklıkta tekrarlandığına da bakıldı. Zangerle araştırma esnasında elde ettiği verilere bakarak, “Tüm türlerde şarkı sözlerinin daha basit ve daha tekrarlı olma özelliği vardı…” şeklinde sonuç aldıklarını dile getirdi. Anlamayana davul zurna az anlayana sivrisinek saz misali, aptala anlatır gibi şarkı sözlerinin basit olması, ezberlemeyi kolaylaştırdı ama duyguları da köreltti.
ÖFKE VE TİKSİNTİ ÖN PLANDA
Araştırmanın diğer çarpıcı sonuçlarından biri de olumlu, neşeli şarkı sözlerinin azaldığı, öfke, tiksinti veya üzüntü ifade eden şarkı sözlerinin arttığını gösteren önceki araştırmaları da doğruladı. Şarkı sözleri ayrıca “ben” veya “benim” gibi kelimelerin çok daha popüler hale gelmesiyle çok daha fazla kendine takıntılı hale geldi. Narsizm havası anlayacağınız sözlere de etki etmeye başladı. Önce ben, önce benim istediklerim, önce benim beklentilerim, ben, ben, ben! Zangerle, son yıllarda tekrarlanan dizelerin en çok Rap müzikte arttığını söyledi ve açıkça en çok dizenin Rap müzikte olduğunu söyleyerek, “Rap müzik diğer türlere göre daha öfkeli hale geldi.” diye ekledi.
