Sosyal medya platformları gündelik hayatımızın neredeyse vazgeçilmez bir parçası hâlini aldı. Peki, bu platformların arkasındaki algoritmaların nasıl çalıştığını hiç merak ettiniz mi?
Elbette viral olarak yüksek etkileşim kazanan pek çok paylaşımın arkasında etkin bir sosyal medya algoritmasının olduğunu tahmin ediyorsunuzdur. Ancak algoritma bunu nasıl başarıyor? Sadece hangi içeriğin öne çıkarılacağını mı belirliyor, yoksa sosyal dinamikleri ve hatta toplumsal normları bile dönüştürebiliyor mu?
SOSYAL MEDYA PLATFORMLARININ ALGORİTMALARI
Sosyal medya platformları, kullanıcı deneyimlerini kişiselleştirerek içerikleri optimize etmeye dayalı prensipler içeren karmaşık sistemlere sahiptir. Her platform, farklı kriterlere göre içerikleri öne çıkarır, sıralar ve diğer kullanıcılara önerir. Yaklaşımlarındaki mantık ve rakamsal ara yüz değişse de temelde hepsinin en büyük amacı, tekil kullanıcıların o sosyal mecrada geçirdiği süreyi artırmaktır.
FACEBOOK ALGORİTMASI
Facebook’un algoritması, anlamlı müşteri katılımı mantığına dayanarak geliştirilmiştir. Bu mantık çerçevesinde kullanıcı etkileşimlerini takip ederek kendisini güncellemeye çalışır. Daha basit bir anlatımla her bir içerik, kullanıcıların alaka düzeyi doğrultusunda bir kalite puanı alır. Yüksek puana sahip olması hâlinde haber kaynağında öne çıkar.
INSTAGRAM ALGORİTMASI
Instagram algoritması kullanıcıların etkileşimli olduğu hesaplara ve ilgi alanlarına göre içerikleri sıralar veya keşfet bölümünde bunları kullanıcının karşısına çıkarır. Zaman zaman reels, zaman zaman ise post paylaşımlarının daha yüksek erişim aldığını fark etmişsinizdir. Dolayısıyla Instagram algoritmasının, paylaşım zamanı ve paylaşım formatını da oldukça önemsediğini söyleyebiliriz.
X (TWITTER) ALGORİTMASI
X, son dönemde algoritma olarak en çok tartışılan sosyal medya platformlarından biri. Yapılan sistemsel değişimler, gelinen noktayı gerçek anlamda özetleyebilmemizi engelleyecek düzeyde. Ancak son dönemde yüksek kaliteli görsel ve video içeriklerin daha fazla önerildiğini yani ön plana çıkarıldığını söyleyebiliriz.
TİKTOK ALGORİTMASI
İşte huzurlarınızda son yılların en tartışmalı platformu! Kullanıcı dinamiklerinin ciddi anlamda dikkate alındığı TikTok’ta, videoların izlenme süresinden aldığı yorum sayısına kadar pek çok farklı etkileşim başlığı bulunuyor.
YOUTUBE ALGORİTMASI
Kullanıcıların arama sonuçlarına, izleme tercihlerine, videoların anahtar kelimelerine ve izlenme sürelerine kadar geniş yelpazede faktörler; YouTube algoritmasının çalışma gücünü belirliyor.
SOSYLA MEDYA ALGORİTMALARININ KARANLIK YÜZLERİ
Sosyal medya algoritmaları, sürekli genişleyen ve gelişen bir altyapıya sahip. Karmaşık sistemler olan bu algoritmalar; gördüğümüz her içeriği, kurduğumuz her bağlantıyı ve tükettiğimiz en ufak bir bilgiyi dahi belirliyor. Peki, algoritmalar çevrim içi deneyimimizi tam olarak nasıl etkiliyor?
SOSYAL MEDYA ALGORTMALARININ MEKANİKLERİ
Sosyal medya algoritmalarının temel mantığı, kullanıcı davranışlarını analiz etmek ve kişiselleştirilmiş içerik sunmaktır. Kullanıcıların ana akışlarında gördükleri içerikler; etkileşim metriği, kullanıcı tercihleri ve ilgi düzeyi gibi farklı faktörlerle belirlenir. Facebook Haber Kaynağı, Instagram Keşfet veya TikTok Senin İçin gibi alanlarda kendi kural setini uygulayarak kullanıcı etkileşimini artırmaya çalışır.
YANKI ODALARI VE FİLTRE BALONLARI
Kullanıcılara ilgi alanları, inançları ve konulara dair genel yaklaşımları doğrultusunda içerikler gösteren sosyal medya algoritmaları; bireylerin sadece kendi görüşlerini pekiştiren bakış açılarına ve bilgilere maruz kaldığı birer yankı odası inşa eder. Bu da kullanıcıların izole bir sosyal medya kullanımına ve dolaylı yoldan da kutuplaşmalara neden olur.
YANLIŞ BİLGİ YAYILIMI
Algoritmaların yanlış bilgilerin ve sahte haberlerin yayılmasında kilit rol oynadığını söylemek yanlış olmaz. Zira geniş etkileşime ulaşan içerikler, çoğu platformda doğruluğu veya güvenilirliği ne olursa olsun önceliklendirilir. Bu da yanlış bilginin hızlı yayılmasına ve güvenilir kaynaklara yönelik güven duygusunun zedelenmesine yol açabilir.
ALGORİTMİK ÖNYARGI VE AYRIMCILIK
Geniş veri setleri ile eğitilen algoritmalar, toplumsal önyargıları yansıtarak belli ırk, cinsiyet ve sosyoekonomik ayrımcılıkları ön plana taşıyabilir. Algoritmik karar verme süreçlerinin hâkim olduğu bir sistemde önyargı durumlarını ele almak zorlaşacaktır.
ŞEFFAFLIK VE HESAP VEREBİLİRLİK
Sosyal medya algoritmalarının bir diğer zorluğu ise şeffaflık eksikliğidir. İçerik dağılımının arkasındaki kriterler ve mekaniklerin hâlâ tam olarak açıklanamadığı sosyal medya algoritmalarında bazı kullanıcıların neden belirli içerikleri asla göremediği mevzusu net değildir. Bu da art niyetli yönlendirmelere fazlasıyla açık bir konudur.
Kısacası sosyal medya algoritmaları hem olumlu hem de olumsuz etkilere sahiptir. Kişiselleştirilmiş içerik deneyimi sunmalarının yanı sıra sosyal medya algoritmaları; yankı odaları oluşturan, yanlış bilginin yayılmasına neden olan, şeffaflıktan uzak bir yaklaşım ortaya koyan altyapılarıyla yakın gelecekte daha da tartışılacak bir konudur.
