Dijital varlıkların masalsı dünyası dört bir yanı sarmaladı. NFT’ler, kripto paralar, blokchain’ler ve dahası… Peki, hangi kavram neye karşılık geliyor? Küresel yatırımcılığı merkeziyetsiz hâle getiren bu dijital teknolojilerin anlamlarını bilerek masalsı dünyada bir yolculuğa çıkmaya ne dersiniz?
DEĞİŞTİRİLEMEZ TOKEN’LAR (NFT’LER)
NFT kısaltması ile bilinen Nun-Fungible Tokens yani Değiştirilemez Token’lar, bir blok zincirine kaydedilerek dijital bazı varlıklara ait sahiplik belirten sertifikalardır. Kripto paralar ile aralarındaki en büyük fark bire bir oranda değiştirilememesidir. Çünkü her bir token, farklı bir değere sahiptir. Dolayısıyla özgün bir kimliği vardır.
NFT İLE İLGİLİ ANAHTAR TERİMLER
Minting: Fiziksel dünyada madeni bir para bastığınızı düşünün. Yeni ve özgün bir NFT yaratmak da buna benzer. İşte, bu işleme de “minting” ismi verilir.
Gas Fees: Blok zincirdeki bir işlemi doğrulamak için gerekli olan hesaplama enerjisini telafi etmek amacıyla gerçekleştirilecek işlem ücretidir.
Metadata: NFT’nin kim tarafından yaratıldığı, ne zaman yaratıldığı ve diğer benzersiz özelliklerini tanımlayan bilgiler bütününe “metadata” adı verilir.
NFT’LERİN KULLANIM ALANLARI
Oyunlar: NFT’ler bazı oyun içi varlıklar ve karakter edinimleri gibi hususlarda sanal ekonomi işlevi görür.
Dijital Sanat Ürünleri: Sanatçıların eserlerini tokenlaştırmasını sağlayarak sanat dünyasında dijital sahiplik olanağı tanıyan NFT’ler, bu sayede sanatçıların dijital dünyada para kazanmasını da kolaylaştırmıştır.
Fikri Mülkiyet: NFT teknolojisi; patent, ticari marka, telif hakkı gibi konularda eser yaratıcılarının fikri mülkiyetlerini değerlendirebileceği bir mekanizmaya sahiptir.
KRİPTO TEKNOLOJİSİ
NFT ve diğer dijital para birimleri, kripto teknolojisi çatısı altında yer alır. Kriptografi ve blok zinciri teknolojilerinin bir arada kullanıldığı bu yapı, işlemlerin güvenli ve merkeziyetsiz ilerlemesini sağlar.
KRİPTO TEKNOLOJİSİ İLE İLGİLİ ANAHTAR TERİMLER
Blockchain (Blok zinciri): Kayıtların geriye dönük değiştirilememesi için işlemlerin kaydedildiği dijital defter olarak nitelendirilebilir.
Kripto Para: Merkeziyetçi finans sistemlerinden bağımsız işleyen dijital ve sanal para biriminin genel ismidir.
Decentralization / Merkeziyetsizleştirme: Karar verme ve kontrol etme yetkilerinin merkeziyetçi bir varlıktan çıkarılıp global bir ağa aktarılması işlemidir.
Cüzdan: NFT’ler ve diğer dijital paraların saklanması, yönetilmesi için kullanılan dijital cüzdanlar.
EN POPÜLER KRİPTO PARALAR
Bitcoin (BTC): 2009’da Satoshi Nakamoto tarafından duyurulan, ilk ve en meşhur kripto para birimidir. Elektronik nakit sistem olarak tasarlanan bu sistemin mucidinin gerçek kimliği hâlâ ortaya çıkmadı.
Ethereum (ETH): Merkeziyetsiz uygulamaların ve akıllı sözleşmelerin mümkün olduğu bir platform olarak NFT ekosisteminin çok büyük bir bölümünü kapsayan kripto para sistemidir.
Ripple (XRP) & Litecoin (LTC): İşlem süresindeki hızlılık, gizli kalma gücü ve ölçeklenebilirlik özellikleriyle alternatifleri arasından sıyrılabilen kripto para teknolojileridir.
MERKEZİYETSİZ FİNANS
Merkeziyetsiz Finans ya da kısaca DeFi, blok zinciri teknolojisinin üzerine inşa edilen finansal hizmetlerin bütününü kapsar. Geleneksel aracıların olmadığı, finansal ürünlere erişimin nispeten daha demokratik olduğu bir süreci hedefler. Merkeziyetsiz finans sisteminin en büyük avantajları erişilebilirlik ve verimliliktir. Bu teknoloji, kullanıcılar için kurumsal ve coğrafi engeller olmadan finansal hizmetleri yönlendirme şansı sunar.
TEMEL BİLEŞENLERİ
Merkeziyetsiz Borsalar (DEX’ler): Kripto para ticaretini kolaylaştırmayı hedefleyen bir sistemdir. Bu sistemde aracı yoktur, likidite yüksektir, ücretler ise düşüktür.
Otomatik Piyasa Yapıcılar (AMM’ler): Likidite havuzlarını ve akıllı sözleşmeleri kullanan bu yapılar; merkeziyetsiz ticareti kolaylaştırma gayesi taşır.
NFT’ler, kripto para teknolojisi ve DeFi gibi dijital varlıkların masalsı dünyası herkesi etkileyen bir evrene dönüşmüş durumda. Eğer siz de bu evrene dahil olmak istiyorsanız geç kalmış sayılmazsınız. Ne de olsa artık temel kavramları biliyorsunuz!
