Günümüzde market raflarını süsleyen yüksek proteinli ürünler
Atıştırmalıklar ve temel gıda maddeleri arasında, “yüksek protein” iddiasıyla öne çıkan ürünler büyük ilgi görüyor. Krepten makarnaya, sütlaçtan pizzaya kadar geniş bir yelpazede bu ürünler, tüketicilere daha sağlıklı ve kas geliştirmeye uygun seçenekler sunma vaadiyle pazarlanıyor. Ünlü isimler de bu trendin içinde yer alarak, kendi markalarını tanıtmaktan geri durmuyor. Örneğin, Khloe Kardashian birkaç hafta önce, “Lezzetli bir atıştırmalık ve gününüzü besleyecek yüksek proteinli bir destek” olarak tanıttığı Khloud Protein Popcorn adlı patlamış mısır markasını piyasaya sundu. Aynı şekilde, Zac Efron da ocak ayında yüksek oranda protein içeren yulaf lapasını sosyal medya hesaplarında paylaştı. Tüm bu gelişmeler, yüksek proteinli ürünlerin popülerliğini artırırken, pazarın gerçekten sağlıklı ve etkili olup olmadığını sorgulatıyor.
İddialar ve pazar verileri
BBC News’un paylaştığı araştırma verilerine göre, 2025’in ilk çeyreğinde, sporcu beslenmesi dışındaki gıda ürünlerinin yaklaşık %8,3’ü yüksek protein içerdiğini veya bu şekilde pazarlanmaktadır. Bu oran, 2024 yılında %6,1, 2023’te ise %4,6 seviyesinde bulunuyordu. Araştırma şirketi Mintel’in araştırma direktörü Kiti Soininen, bu artışın doğal yüksek protein kaynakları olan tavuk ve bakliyatın yanı sıra, tatlılar, granola, krepler ve hatta çeşitli pizzalara kadar geniş bir ürün yelpazesine de yayıldığını belirtiyor. Soininen, “Protein şu anda, sağlıklı yaşam trendinin vazgeçilmez bir parçası haline geldi,” diyerek yüksek protein iddialarını pazarın yeni bir döngüsü olarak tanımlıyor.
Yüksek proteinli ürünlerin avantajları ve eleştiriler
Liverpool’da kişisel antrenörlük yapan Ethan Smith, yüksek proteinli diyetlerin kas yapımı ve güçlenme açısından önemli olduğunu söylüyor. Ancak, mağazalarda satılan bu tür ürünlerin, gerçek anlamda kas gelişimine katkı sağlayıp sağlamadığı konusunda şüpheleri olduğunu belirtiyor. Smith’e göre, ihtiyaç duyulan proteini doğal besinler olan sebzeler ve yağsız etler gibi gıdalardan almak, daha sağlıklıdır. Ayrıca, yüksek proteinli atıştırmalıkların sunduğu rahatlık ve bu ürünlere yönelik tüketici algısının, üreticilerin bu ürünleri pazarlama taktikleriyle daha da yaygınlaştırmasına neden olduğunu vurguluyor.
Üreticilerin, ürünlerinin yüksek protein içerdiğini iddia edebilmek için, enerji değerinin en az %12’sinin protein kaynağı olmasını şart koşuluyor. Yüksek proteinli bir ürünün iddia edilebilmesi için ise bu oran %20’ye ulaşmalı. Bu nedenle, üreticiler, ürünlere yüksek proteinli bileşenler ekleyerek veya su miktarını azaltıp ürünleri daha yoğun hale getirerek, bu oranları sağlayabiliyorlar. Smith, “Hızlı bir öğle yemeğinde, iki haşlanmış yumurta yerine, bir protein barı veya içeceği tercih ettiğinizi fark etmek zor değil,” diyerek, bu ürünlerin pratikliklerine vurgu yapıyor. Ayrıca, 12 yıllık kişisel antrenörlük tecrübesiyle, proteinin faydaları konusunda bu kadar abartılı bir anlatım görmediğini ekliyor.
Proteinin sağlık üzerindeki etkileri ve öneriler
Proteinin, kas gelişimi, spor performansı, iştah kontrolü ve kilo verme gibi pek çok faydası bulunuyor. Ayrıca, hamilelik döneminde kadınlara da destek sağlıyor. Beslenme uzmanı Dr. Paul Morgan’a göre, kas geliştirmeye çalışan bireylerin, vücut ağırlığının kilogramı başına yaklaşık 1,6 gram protein tüketmesi gerekiyor. Günlük genel sağlık için ise bu miktar, kilogram başına yaklaşık 1,2 gram seviyesinde olmalı. Ancak, marketlerde satılan bazı yüksek proteinli ürünlerin, içerik açısından gerçekçi olup olmadığını sorgulamak önemli. Morgan, “Bu ürünlerin çoğu maalesef aşırı işlenmiş gıdalar ve reklamlarla aldatıcı olabiliyor. Bu nedenle, dikkatli olmakta fayda var,” uyarısında bulunuyor.
Çok fazla protein tüketmenin riskleri ve gerçekler
Son zamanlarda, aşırı işlenmiş gıdaların sağlık üzerindeki olumsuz etkileri de gündeme geliyor. Özellikle, erken ölümle ilişkilendirilen araştırmalar, bu tür ürünlerin tüketimine dikkat çekiyor. Dr. Morgan, yüksek proteinli ürünlerin kalori değerlerine de dikkat edilmesi gerektiğine vurgu yapıyor. Örneğin, Nature Valley’in proteinli yer fıstıklı ve çikolatalı barlarının 100 gramında yaklaşık 489 kcal bulunurken, Cadbury’nin benzer içerikli yer fıstıklı brunch barlarının kalori değeri ise 485 kcal seviyesinde. Bu durumda, yüksek proteinli ürünlerin kilo alımına neden olabileceği endişesi taşıyan uzmanlar, aşırı tüketimin kemik ve böbrek sağlığına zarar verebileceği yönündeki iddiaları da reddediyor. Ancak, önceden mevcut sağlık sorunları olan kişilerde, bu ürünlerin kullanımı konusunda dikkatli olunması gerekiyor.
Günlük protein ihtiyacını karşılamanın yolu
Dr. Morgan, temel gıdalardaki protein miktarını artırmanın, özellikle yaşlı bireyler ve kas kaybını önlemek isteyenler için faydalı olabileceğine dikkat çekiyor. İngiltere’nin en büyük market zinciri Tesco’nun yüksek proteinli penne makarnası, 100 gramda 8,8 gram protein içerirken, normal penne makarna ise 5,8 gram protein barındırıyor. Ancak, yüksek proteinli ürünlerin fiyatlarının da normal ürünlere göre oldukça yüksek olduğunu göz önünde bulundurmak gerek. Peki, bu ürünleri almaya değer mi? Ethan Smith’e göre, eğer sağlığınızı korumak ve kaslarınızı geliştirmek için daha fazla proteine ihtiyaç duyuyorsanız veya günlük hedefinizi biraz aşmanız gerekiyorsa, bu ürünler faydalı olabilir. “Diyetinizin büyük kısmını, besin değeri yüksek, işlenmemiş gıdalardan oluşturup, ihtiyaç duyduğunuz ek proteini bu ürünlerle karşılayabilirsiniz,” diyor. Ancak, dengeli beslenmenin her zaman ön planda tutulması gerektiğine de vurgu yapıyor.
