Gerek rengiyle gerek içindeki vitamin ve minerallerle kendine has nötr bir tadı olan, yanına eklenen malzemeyle ağızda müthiş bir lezzet şölenine dönüşen, son yıllarda birçok insanın favori yiyeceği olan tombul, tatlış meyve avokadonun sofralarımıza geliş öyküsünün acı hikayeler barındırdığını biliyor muydunuz?
Şimdi size kalem kalem avokadonun faydalarını saymak isterdim ama bu konuya kısaca bir değinmek istiyorum. Meksika ve Güney Amerika gibi sıcak bölgelerde yetişen, güçlü güneş ışığı alan ve iyi topraklara sahip yerlerde iyi yetişen tropik bir meyve olan avokado, besin maddeleri açısından o kadar zengin ki, ‘meyvelerin elması’ olarak adlandırılıyor. 11 tür vitamin 14 tür mineral içeren bu süper meyvenin 100 gramında 160 kalori bulunuyor. İçeriğindeki potasyum ve folik asit ise bir şeftali veya limonun içindekilerinin neredeyse 4 katı. İçindeki doymamış yağ oranı o kadar yüksek ki, birçok farklı alandaki besin rakiplerini geride bırakıyor. Sadece meyve olarak tüketilmekle kalmıyor, sıvı yağ, tereyağı, salata ve ezme olarak çeşitli formlarda da işlenerek tüketiciye sunuluyor.
POSTACININ AŞISI TÜM DÜNYAYA YAYILDI
Piyasada avokadonun çok fazla çeşidi bulunuyor. En çok tercih edilen avokado çeşidi ise ‘Hass’ tır. Hass’ı ABD’nin Kaliforniya eyaletinde postacı olarak çalışan Rudolff Hass, 1926’da o dönemlerde çok yaygın olarak yetiştirilen Fuerte isimli bir türe aşılayarak geliştiriyor. Daha sonra o kadar çok seviliyor ki, yayılmaya başlıyor. Şu anda avokado yetiştiren birçok ülke Hass türünde avokado yetiştiriyor.
TÜRKİYE’YE 1970’Lİ YILLARIN BAŞINDA GİRİYOR
Ülkemizde ise avokado ilk 1970’li yılların başında FAO aracılığıyla giriyor. Kaliforniya’dan ‘Fuerte’. ‘Hass’. ‘Bacon’ ve ‘Zutano’ olmak üzere 4 önemli çeşit getirtilerek bu çeşitler Antalya, Dalaman-Muğla, Alata-Mersin, Adana ve İskenderun- Hatay illerinde denemeye alınıyor. Oralardaki iklim koşullarına adapte olan avokado 1980’li yılların ortalarından itibaren hızla yayılmaya başlıyor. Türkiye’deki avokado üretiminin yaklaşık % 75-80’i Antalya’da, % 15-20’si Mersin’de ve % 2-5’i diğer illerde (Muğla ve Hatay) üretiliyor.
MEKSİKA’DA UYUŞTURUCU KARTELLERİNİN TEKELİNDE
Uyuşturucu kartelleri, çete saldırıları ve kaçak göçmen sorunuyla gündemden düşmeyen Meksika, son dönemlerde adını avokadoyla da duyurmaya başladı. Meksika’nın meşhur soslarından ‘Guacamole’nin ana ürünü avokado olunca, ‘E tabii, Meksika adını avokadoyla duyurur’ dediğinizi duyar gibiyim ama keşke sadece üretim açısından duyursaydı diyorum ben de. Zira tahmini 300 bin avokado çiftliği olduğu iddia edilen Meksika’da ne yazık ki avokadoya kan bulaştı. Uyuşturucu kartelleri, avokado pazarının ve kazancının büyüklüğünü fark edince, birçok çiftliği haraca bağlarken, haraç vermeyen çiftçilerin çiftliklerini ellerinden aldılar. Haraç veren çiftçiler de işçi olarak çalışanları ve çiftçilerin genç aile bireylerini zorla çetelerine kattılar. Üstelik bu savaş sadece üreticiye yönelik olmadı, karteller arası da başladı. 2019 yılı itibarıyla Meksika’dan ABD’ye avokado ihracatı 300 milyon dolara ulaştı ve paranın gittiği her yeri takip eden Meksikalı karteller arasında kanlı bir savaş başladı.
Meksikalı kartellerin baskılarına dayanamayan üreticiler ise daha fazla dayanamayarak özel kanunsuz gruplar oluşturdular. Ağaçlara göz kulak olması gereken insanlar silahlanmaya başladı ve kartellerle karşı karşıya geldi. Ta ki, Başkan Andrés Obrador‘un kanun dışı kişilerin silahlandırılmasının yasaklandığını duyurmasına kadar; bölge genelinde kontrol noktaları kurdular ve işletmelerini korumak için yerel polis teşkilatı kurdular. Yalnızca 2019 yılında Michoacán’da 2.000’den fazla insan kartellerin hem kendi aralarında hem de üreticiler arasında yaşanan savaşta avokado uğruna canından oldu.
Bugün bile karteller ve üretici arasında avokado savaşı olanca hızıyla sürüyor. Sizi bilmem ama avokadonun ardındaki gerçeği öğrendiğimde marketten aldığım her avokadoda bu acı durumu düşünüyorum. Her ne kadar bizim marketlerimizdeki avokadolar yerli üretimimiz olsa da bir avuç meyvenin insanın canına mal olduğu gerçeğini görmezden gelemiyorum.
