Stroop Etkisi, 1935 yılında psikolog John Ridley Stroop tarafından keşfedilen bir fenomen. Bu etki, beynimizin bilgi işleme sırasında yaşadığı bir tür “trafik kazası” olarak tanımlanabilir. Temel olarak, bir kelimenin anlamı ile kelimenin yazıldığı renk çeliştiğinde beynimizin tepki verme süresi uzar.
Mesela, şöyle düşünün; “Mavi” kelimesi kırmızı renkle yazılmış. Beyninizden iki farklı bilgi aynı anda geçiyor. Kelimenin anlamı “mavi” diyor, ama rengi “kırmızı”. İşte bu noktada zihinsel bir düğüm atılıyor.
NASIL ÇALIŞIR?
Stroop Etkisini test etmek için yapılan en ünlü deney şu şekilde:
1. Katılımcıya renk isimlerinin yazıldığı bir liste verilir.
2. Ancak burada bir hile var; Kelimenin anlamı, yazıldığı renkle uyuşmuyor. Örneğin, “Yeşil” kelimesi sarı renkle yazılmış.
3. Katılımcıdan kelimenin anlamını değil, rengini söylemesi istenir.
Sonuç mu? İnsanların genellikle duraksadığı, yanlış cevaplar verdiği ve daha uzun süre düşündüğü gözlemlenir. Çünkü beynimiz, kelimeyi okumaya daha yatkındır. Renk bilgisiyle bu anlamı ayırmaya çalışırken biraz bocalar.
Stroop Etkisi, beynimizin “otomatik” ve “kontrollü” süreçleri arasındaki savaşı gözler önüne serer. Bu iki sistem aynı anda çalışmaya başladığında, beynimiz bir nevi fren ve gaz pedalı arasında sıkışır.
GÜNLÜK HAYATIMIZDAKİ STROOP ANLARI
Aslında Stroop Etkisini sadece bu deneylerde değil, günlük hayatta da yaşıyoruz. Mesela kendi diliniz dışında bir dilde yazılmış tabelaları anlamaya çalışırken beyninizin çırpınır. Yürürken telefonunuza bakmaya çalıştığınızda yaşadığınız dikkat dağınıklığı da buna örnek.
Stroop Etkisi, beynimizin ne kadar karmaşık ve bazen komik çalıştığını gösteren bir durum. Hem bilimsel hem de eğlenceli! Bir dahaki sefere kelimelerle ve renklerle uğraşırken beyninizin nasıl şaşırdığını fark edin. Ve unutmayın; bazen biraz karışıklık iyidir!
Şimdi bir sorum var: “Kırmızı” kelimesi maviyle yazılsa, ilk bakışta hangisini fark edersiniz?
