Parazitler, mikroskopla bile zor görülen, türlerine göre zararlı ya da yararlı olan minik canavarlar… Bu organizmalar, diğer organizmalara bağımlı olarak yaşayan özelliklerine göre konakçı olduğu hücrelerin dokularına ya da doku sıvılarına zarar verip hastalıklara yakalanmasına neden olan canlılardır. Peki, Alu elementi taşıyan bazı bakterilerin transpozonlarla (Sıçrayan genler) bizim DNA’mızda olduğunu ve birçok canlı gibi kuyruğumuzun olmamasının nedeni olduğunu söylesek?
Nature dergisinde yayınlanan bir raporda bazı maymunların kuyrukları varken bazı maymunların kuyruklarının olmamasının nedenlerinin araştırıldığı çarpıcı bir rapor yayımlandı.25 milyon yıl önce Alu elementi barındıran transpozonlar sayesinde kuyruk gelişimini önleyen önemli bir gen DNA’larımıza bakteriler yoluyla bulaştı. Tbxt adı verilen bu gen, insanlar ve bulaştığı bazı canlı türlerinde kuyruk oluşumunu engelledi. Eğer bu gen DNA’mızda olmasaydı hem kuyruğumuz olacaktı hem de plasenta ve sinir liflerinin etrafında bir izole duvar olmayacaktı.
GENETİK KODUMUZUN KALICI PARÇALARI
Genetik değişiklik, bazı bebeklerin, kordonu tutan tesisatın tamamen kapanması nedeniyle spina bifida gibi omurilik kusurlarıyla doğmasına bile neden olabiliyor. Alu elementleri, genetik talimat kitaplarından saklanıp konakçılarının DNA’sına yerleşebilen, transpozonlar veya sıçrayan genler olarak bilinen bir grup genetik parazitin parçası. Bazen gen, yavrulara aktarılacak bir DNA parçasına sahip olabiliyor ve bu eklemeler genetik kodumuzun kalıcı parçaları haline geliyor.
FARELERDE DENEDİ
Maymunların kuyruklarını nasıl kaybettiklerini araştıran bilim insanları 140 geni test etti. Babun ve alyanaklı olarak bilinen maymun türlerinde olan Tbxt geninin şempanze ve diğer kuyruksuz maymunlarda bulunmadığını gördü. Bunun üzerine farelerde yapılan deneyler bazı maymunların kuyruksuz olmasına neden olan genin varlığını doğruladı. Fareler maymunlar gibi Tbxt genine sahipler. Genetik mühendislerinin çabalarıyla Tbxt geninden arındırılmış fareler üretildiğinde doğan farelerin ya kuyruklarının olmadığı ya da çık kısa olduğu hatta doğan bazı fare yavrularının omuriliklerinde kusurlar mevcuttu.
İNSANLARDA 1 MİLYONDAN FAZLA BULUNUYOR
Kuyruk kopmasında başka genlerde rol oynayabilir. Araştırmayı yapan bilim insanları insan intronları arasında çok daha fazla Alu elementinin dağıldığını ve bunun insan evriminin diğer hareketleri üzerinde henüz bilinmeyen sonuçların olabileceğini söylüyor. Cambridge, Massachusetts’teki Broad Enstitüsünden genetikçi ve sistem biyoloğu Bo Xia, 1 milyondan fazla Alu elementi içeren transpozonların genomumuzda bulunduğunu söylüyor. Araştırmacılar bir zamanlar transpozonları genetik çöp olarak düşünüyorlardı, ancak bazılarının evrimde kilit rolleri var.
