Dağları gerek insan müdahalesi gerek mevsimsel durumlardan küçülür zannediyoruz ama yanılıyoruz. Küçülen dağlar olduğu gibi büyüyen dağlarda var. Dünyanın en yüksek dağı olarak bilinen Everest Dağı bu dağlardan biri. Etrafında bulunan iki nehir nedeniyle, aher yıl 0,2-0,5 milimetre büyüyor!
Everest Dağı, deniz seviyesinden 8 bin 850 km yükseklikte olan Dünya’nın en yüksek dağıdı olarak biliniyor ve her geçen gün büyümeye devam ediyor. Bilim insanları bir türlü dağın neden büyüdüğünü çözememişlerdi ama artık biliyorlar. Everest’in büyümesinin nedeni yakınlarında bulunan iki nehir sisteminin birleşmesiyle ilgisi var.
Araştırmacılar, bölgesel nehir sistemindeki bu değişim nedeniyle Everest’in yaklaşık 15-50 metreyükseklik kazandığını ve Kosi nehrinin yaklaşık 89 bin yıl önce Arun nehriyle birleştiğini tahmin ediyor. Bu, yılda yaklaşık 0,2-0,5 milimetre yükselme oranına denk geliyor.
Bu jeolojik sürece, izostatik geri tepme deniliyor. Yüzeyin ağırlığı azaldığında Dünya kabuğundaki kara kütlelerinin yükselmesiizostatik tepme ile açıklanıyor.
Nehir sisteminin evrimini sayısal modeller kullanarak simüle eden araştırmacılar, izostatik geri tepmenin Everest’in yıllık yükselme oranının yaklaşık %10’unu oluşturduğunu tahmin ediyor.
Bu jeolojik süreç sadece Himalayalar’a özgü değil. Klasik bir örnek, son Buzul Çağı’nda bölgeyi kaplayan kalın buz tabakalarının erimesine yanıt olarak toprağın hala yükseldiği İskandinavya’dır. Bu süreç, buzun çekilmesinden binlerce yıl sonra bile kıyı şeritlerini ve manzaraları etkileyerek bugün de devam ediyor.
Dünyanın dördüncü en yüksek zirvesi olan Lhotse ve beşinci en yüksek zirvesi olan Makalu da dahil olmak üzere komşu zirveler de aynı süreçten destek alıyor. Lhotse, Everest’e benzer bir yükselme oranı yaşıyor. Arun’a daha yakın olan Makalu’nun biraz daha yüksek bir yükselme oranı var.
