Eski filmleri sever misiniz? 1944 yılında “Gaslight” adlı bir film çekildi. Bu filmde bir koca, geceleri gaz lambalarının ışığını kısarak eşini bu lambaların yandığını fark etmemekle suçlar ve eşini deli olduğuna ikna etmeye çalışır. Bu kocanın gerçek amacı eşini deli olduğuna inandırıp onu hastaneye yatırarak evini almaktı.
Bu filmden 80 yıl sonra, günümüzde “gaslighting” terimi filmden esinlenerek hayatımıza girdi. Gaslighting, kişinin algılarına ve deneyimlerine olan güvenini kaybetmesine neden olan manipülatif bir tekniktir. Bu manipülasyon iş, aile, arkadaşlık veya romantik ilişkiler bağlamında ortaya çıkabilir.
Manipülatif kişiler kendilerini genellikle sakin ve mantıklı biri olarak ortaya koyduğu için sadece eşlerini değil, arkadaşlarını, ailesini, iş arkadaşlarını da eşlerinin “rahatsız” olduğuna ikna edebilirler. Öte yandan, öfkeli manipülatifler kendilerini kurban olarak gösterebilirler ve diğer kişilerin sempatisini kazanabilirler.
Peki, bu tür bir manipülasyona maruz kaldığınızı nasıl anlarsınız? Bunu anlamak için belli başlı davranış ipuçları bulunmakta..
- Karşınızdaki kişi kontrol edemediğiniz veya sizin hatanız olmayan şeyler için suçluyor ve utandırıyorsa
- Eğer karşınızdaki kişi kendi yaptığı şeyi yapmakla sizi suçluyorsa (örneğin yalan söylemek, kaba davranmak)
- Kendi kötü davranışları nedeniyle sizi suçluyorsa (örneğin size bağırmasını sağladığınızı söylemek)
- Karşınızdaki kişi tekrar tekrar size aynı şeyleri söylüyorsa (örneğin sürekli beceriksiz olduğunuzu söylemek)
- Sizin zayıf yönlerinizi kalabalık ortamda şaka malzemesi yapmak gibi size karşı kullanıyorsa
Tebrikler, gaslightling mağdurusunuz!
İkinci adım bununla nasıl başa çıkabileceğinizi düşünmek. Öncelikle yapabiliyorsanız ilk yapmanız gereken şey iletişimi kesmek veya en aza indirmek, böylelikle sizin üzerinizde bir güç hakimiyeti kuramaz. Bunu yapamıyorsanız ilişki içerisinde karşınızdakinin söylediği her şeye inanmayın. Bununla beraber karşınızdakine öfkelenseniz bile duygunuzu göstermeyin, bu daha çok üstünüze gelmesine yol açar. Öfkenizi göstermek yerine daha belirsiz tepkiler verin. Hatta üstünüze geldiği konularda kafanızın karıştığını söyleyerek çelişkili durumları açıklamasını isteyin. Mesela konuyla ilgili bir fotoğraf gibi karşı kanıt bulduğunuzda karşınızdakiyle yüzleşin.
Sizin bakış açınızı doğrulayacak, size destek olacak arkadaşlarınızla bu konuyu konuşmaktan çekinmeyin. Bu süreçte olan biteni günlük tutarak kayıt altına almak da sizi gerçeklik algınızdan uzaklaşmanızı engelleyecektir. Bu günlüğün yanı sıra kendi güçlü yönlerinizi ve başarılarınızı da yazarak kendinize olan güveninizi tazeleyebilirsiniz.
Gaslight filminde kadın eşinin oyunlarını fark ederek durumu kendi lehine çevirmeyi başarır. Şimdi sıra sizde…